Beyin Ödemleri

Beyin ödemi bir hastalık değil, belli sayıda sinirsel ya da genel hastalığa karşı sinir dokusunun geliştirdiği bir tepkidir. Hidrosefali ya da beyin damarlarının genişlemesi gibi kafaiçi basınç artışı nedenlerinden değişik mekanizmalı bir beyin şişmesi söz konusudur. Burada sıvıyla şişen, beyin dokusudur.

NEDENLER

Çok çeşitlidirler. Her şeyden önce, kafa travmalarında ödem, ezik alanların çevresinde yerleşmiş ya da iyice genelleşmiş olabilir. Öte yandan, birincil ya da ikincil beyin urlarına da her zaman ödem eşlik eder. Ayrıca talyumun ve kalay türevlerinin yol açtığı bazı zehirlenmelerde, beyin iltihaplarında ve havalede, beyin ödemi görülür.

TEŞHİS

Klinik belirtiler

Nedeni ne olursa olsun, ödemin yol açtığı bozukluklar, kafaiçi basınç artışı belirtilerine uyar. Bu belirtiler şunlardır:

— sabahları ortaya çıkan baş ağrıları (kafanın ön ve arka taraflarından gelen derin ve şiddetli ağrılar);

— kusmalar (kolay ve şiddetli);

— baş dönmeleri, yürüme sırasında dengesizlik, gözün hareket ettirici sinirlerinde felç (özellikle yakınsak şaşılık);

— hafif derecede bir zihin karışıklığından, ciddi bir komaya varabilen bozukluklar.

Bütün bunların sonucunda, beyin ödemlerinin tedavilerinin erken dönemde ve hiç vakit geçirmeden yapılması gerektiği ortaya çıkar. Ancak, ödemin kendisine bağlı sinirsel belirtilerle, ödemin nedenine (sözgelimi bir ur) bağlı belirtileri ayırt etmek oldukça güçtür. Bu nedenle, teşhisin kesinleşebilmesi için, tamamlayıcı muayenelere ve bir deney niteliği taşıyacak tedavi yöntemlerine başvurmak gerekir.

Tamamlayıcı muayeneler

Göz dibi muayenesinde, süreci doğrulayan bir ödem görülür.

Beyin elektrosunda, genelleşmiş ya da bir odaktan yayılan dalgalar ortaya çıkarılır.

Atardamar filmi, özellikle urları gösterdiği için, nedenin teşhisi açısından önemlidir.

Hastalık oldukça hızlı evrim gösterir ve erken tedavinin yapılmadığı durumlarda, şakak ve beyincik oluşumlarının fıtıklaşmasına yolaçar. Ense sertleşir, derin bir koma görülür. Bu arada ortayaçıkan özerk sinir sistemi bozuklukları, hastayı çok kısa sürede ölüme götürür.

AYIRICI TEŞHİS

Beyin ödeminin yerel ‘(bir ur çevresinde) ya da yaygın (zehirlenmeler gibi) olduğunu görmüştük. Bu ödeme özgü belirtiler, asıl etkenin yol açtığı bozukluklardan çok güç ayırt edilebilirler. Ayrıca, kafaiçi basınç artışının belirtileri, urun beyin omurilik sıvısının akış yollarını sıkıştırması ya da damar genişlemesi (komaya girmiş bir hastada ortaya çıkan metabolizma ya da solunum bozukluklarının sonucudur) gibi başka bir mekanizmanın da sonucu olabilirler.

O halde, beyin ödemi teşhisi özellikle, yerleşme biçimine, nedeni olabilecek hastalık yapıcı süreçlerin sıklığına bakılarak konulacaktır. Teşhis tamamlayıcı muayenelerle doğrulandıktan sonra, ödeme karşı özgül tedavi uygulanır.

TEDAVİ

Tedavi, özerk sinir sistemi bozuklukları nedeniyle ortaya çıkan düzensizliklerin giderilmesi amacıyla kalp solunum işlevlerinin yeniden canlandırılmasına dayanır. Atardamar basıncı yüksekliğiyle elden geldiğince temkinli savaşılmalı, sidik söktürücü ilaçlar ve kortizon tedavisiyle ödem azaltılmaya çalışılmalıdır.