Kandida

Candida albicans ve öteki maya mantarları çok sayıda deri-mukoza hastalığına yol açarlar. Antibiyotikler, kortikozon türevleri, hormonlar, hücre bölünmesini önleyici ilaçlar gibi, ilaçların yapay olarak mantarların yerleşmesine elverişli alanlar yaratmaları nedeniyle ve yerleşimlerinin çeşitliliği nedeniyle, mantar hastalıkları 20 yıldan bu yana büyük ölçüde gelişmişlerdir.

Uzun süredir mantar hastalıklarının gelişimini kolaylaştıran etkenler olarak bilinen genel durum bozukluğu, özellikle de kanla ilgili bazı kötücül hastalıklar, günümüzde hâlâ ciddi mantar hastalıklarına yol açmaktadırlar; ayrıca bu hastalıklara uygulanan tedaviler de tek başlarına mantar enfeksiyonlarına yol açabilirler.Hormon dengesindeki bozukluklar da mantar hastalıklarının gelişmesine elverişlidirler. Şeker hastalığı, gebelik (özellikle 2. yarısı), deri-muko-zaya yerleşen mantar hastalıklarının ortaya çıkmasını kolaylaştırırlar. Nemlilik, suyla temas, mantar hastalıklarının ortaya çıkışını kolaylaştırıcı başlıca yerel koşullardır.

Kandidalara bağlı pişikler
Kandida hastalıkları bütün deri kıvrımlarında görülürler.
Büyük kıvrımlar
Bu kıvrımlarda nemlilik, ısı; suyla temas çok sıktır.
Çoğunlukla kasık, mem ealtı, koltukaltı kıvrımlarında, kaba etler arası olukta ve göbekte sınırlı, canlı, parlak bir kırmızılık görülür. Lekeler hızla kıvrımı aşar ve koyu kırmızı parlak örtüler halinde, birleşme yüzeyleri boyunca yayılırlar-, çevrelerinde, soyulan beyaz bir halka vardır. Genellikle bakışımlıdırlar. Çoğunlukla doğal bir delik çevresinden ya da bir kıvrımın dibinden başlar, merkezden çevreye yayılırlar ve çok geniş alanları kaplayabilirler. Bu pişik yerlerinde kaşıntı önemlidir; yanma duyumları şiddetlidir ve ısıyla artar. Kaşıma bozunları, az ya da çok enfeksiyonlu ya da egzamalaşmış sıyrıklar eklenir. Uzak bölgelerde egzama tipinde belirtiler ortaya çıkar; bunlar, kandida olmaksızın ortaya çıkan alerji repkileridir.

Deriye yerleşen kandida hastalığı. Kaşıntılı olan ve suyla temasla artan kabaetlerarası kıvrımdaki kandida hastalığı, kırmızı, parlak ve sızıntılı, yüzeysel bir yara oluşturur ve kıvrımın dibinde bir çatlakla birliktedir. Birleşme yüzeyleri üstünde hastalık bakışımlıdır.Teşhis bazen güçtür. Kasıkta epidermofit enfeksiyonu, eritrazma, Hebra egzaması ve kıvrımları etkileyen yalın mikroplara bağlı enfeksiyonların ayırdedilmeleri gerekir; çünkü bunların tedavileri özeldir ve kandida tedavisinden ayrı bir tutum gerektirirler.

Parmaklar arasının küçük kıvrımları
İnce ve dayanıksız bir deriyle örtülüdürler. Doğal nemlilikleri (ayaklar için), suda kalma, deterjan kullanımı, kauçuk ya da sentetik eldivenler ya da ayakkabılar, bu el ve ayaklarda çok yaygın olan kandida hastalıklarının yerleşmesini kolaylaştırırlar.

Ellerde kandida hastalığı bazen, yalnızca hafif bir kaşıntıdır; çoğunlukla da, bir kıvrımın dibinde küçük kesecikler belirmesidir; bu kesecikler açılır ve beyazımsı bir üstderi bırakırlar; parmaklar-arası aralıkta çatlak oluşur; ağrılı, kaşıntılı, sızılıdır. Bazen uzun süre sınırlı kalan mantar hastalığı, el sırtına ya da avuca yayılabilir ve enfeksiyon eklenebilir.Ayaklarda, kıvrımın dibinin suda kalmış görünümüne çok Eik rastlanır; ayak sırtına, özellikle de ayak tabanına doğru taşabilen büyük tabakalar halinde soyulmayla birliktedir. Soyulan bir bölgeyle sınırlanan sızıntılı ya da kuru disidrozlu tabaka, bütün ayak tabanına yayılabilir.

Mukozalara yerleşen kandida hastalıkları
Kandida hastalıklarının bütün muzokalardaki çok çeşitli yerleşimleri, bu hastalıklara son derece değişik görünümler verirler.Dudak birleşeklerinde beliren iltihap (perleş), beyaz bir kabukla kaplı ağrılı bir çatlak oluşturur.
Ağızda ortaya çıkan pamukçuk, süt çocuklarında ya da çok zayıf hastalarda görülür. Başlangıçta dil cilalı gibidir, koyu kırmızı renklidir ve ağrılıdır; daha sonra, soyulma döneminde, küçük beyaz çukurlarla kaplanır.
Mukozalara yerleşen kandida hastalığı. Kırmızı, parlak ve şiş olan dil, çok ağrılıdır. Bazı noktalarda yaygın küçük beyaz alanlar, pamukçuğu ve kuş-palazını akla getirebilir.

Tırnak ve kıllara yerleşen kandida hastalıkları
Bazen bir kıl kesecikleri iltihabına tutulan kıllar, kelliği anımsanacak biçimde nedbeli ve körelmeli bir alan bırakarak dökülürler. Tırnaklara yerleşime son derece sık rastlanır. Ellerde, özellikle nemli ortamda çalışan kişilerde (ev kadınları, çamaşırcı kadınlar, barmen) görülür. Başlangıçta ağrılı bir şişlikte tırnak çevresi hastalanır ve bası uygulandığında irinli bir akıntı sızar. Bu tırnak çevresi iltihabı yavaş yavaş tırnağı etkiler ve ikincil bir tırnak yatağı iltihabı oluşturur: Tırnak kahverengi renk alır; kenarı kalınlaşır; kamburlaşır; düzensiz, çatlaklı, sarımsı renkli ve dayanıksızdır. Daha sonra hastalık öteki tırnakları etkiler. Evrimin yavaşlığı ve tedaviden çok geç etkilenmeleri, çok sık tekrarlayabilen bu tırnak hastalıklarının başlıca özellikleridir.

Yaygın enfeksiyonlar
Genel kandida hastalığına süt çocuklarında rastlanır. Birleşik kırmızı örtülerle kuru biçimde ya da kesecikli ve sızıntılı olarak ıslak biçimde evrim gösterebilir. Başlangıç noktası çoğunlukla makat çevresidir ve enfeksiyon kaba etler, bacaklar, daha sonra da karın ve göğüs gibi dışbükey bölümleri etkiler. Bu biçim, tedavi edilmezse, bütün beden örtüsüne ve iç organlara yayılır ve kısa sürede ölüme yol açar. Özel mantar tedavisi sonucundaysa birkaç haftada iyileşir.

Granülom
Kandida hastalıkları büyük çocuklarda kuraldışı durum olarak yaralaşan ve yüze, saçlı deriye, kol ve bacaklara yayılan kırmızı deri düğümleri biçiminde ortaya çıkar. Bu deri alanları kabartılı bir durum alırlar; iç organ bozunları ve ara sıra ortaya çıkan enfeksiyonlarla birliktedirler. Hastalık, tedavi edilmezse birkaç ayda ölümle sonuçlanır.
Kazımayla elde edilen pullarda candida albi-cans aranır; sporlar ve bölmeli mantar lifleri bulunur. Ekim ortamında üretme ve iğneyle tavşana verme, bu mantar yapısını doğrular. Enfeksiyondan uzakta ortaya çıkan ve enfeksiyona paralel olarak gelişen mikropsuz bozunlarda ya da ayak parmak-larr arasındaki pişiklerde, alerjinin etkisini değerlendirmek için deri testleri (levürinli deri tepkimesi) uygulanır.

Kandida hastalıklarının tedavisi
Kandida hastalıklarının önlenmesi, tedavinin temel dönemlerinden biridir. Tetrasiklinlerle yapılan bütün antibiyotik tedavilerinde düzenli olarak B vitaminleri ya da ültralevür verilmesine, kıvrımların temizlenmesine, özellikle erişkinlerde aşırı terlemenin kurutulması gibi yerel sağlık koruma önlemlerim dayanır. İyileştirici tedavide mantar ilaçları ve yerel bakımlar (iyot; benzoik asit; şahsilik ast; Milian eriyiği ) uygulanabilir.